“Uitzonderlijk hoogbegaafd is een volledig zijn, gedreven door intense gevoeligheden, een dieper bewustzijn en begrip”

Wat zegt de wetenschap over uitzonderlijke hoogbegaafdheid?

Tot op heden wordt er slechts heel weinig onderzoek gedaan naar deze doelgroep. Het onderzoek dat gebeurt, legt bovendien vooral de focus op uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen en meer bepaald de “high achievers”. 

Slechts 0,1% van de bevolking zit in het uiterste staartje van de Gauss curve (= IQ-score van 145+) en is dus uitzonderlijk hoogbegaafd te noemen. Met andere woorden: slechts 1 op de 20 hoogbegaafden is uitzonderlijk hoogbegaafd.

Het vertekende beeld in de Gauss curve speelt hier nog meer. De mate van diversiteit onder de uitzonderlijk hoogbegaafden wordt verklaard in de volgende afbeelding.

    Kuipers

Hoe hoger het IQ, hoe verder verwijderd van het middelste deel van de cirkel, het gemiddelde IQ.  Mensen die dichter bij het centrum zitten, hebben een grote kans iemand te treffen die op een vergelijkbare manier intelligent is. Mensen het verst verwijderd van het gemiddelde, liggen ook verder uit elkaar, bijvoorbeeld in interesses. 

In Nederland en Vlaanderen wordt gesproken over uitzonderlijk hoogbegaafd wanneer een persoon hoger scoort dan 145 op een intelligentietest. 

  Schema gebruikt door UHB experte Miraca U.M. Gross

 

Uitzonderlijk hoogbegaafd is zelfs nog niet de allerbest gekozen term, gezien dit slechts een onderdeel blijkt te zijn van het volledige hoogbegaafdheidsspectrum. 

In België is er tot op heden nog geen mogelijkheid om een accurate IQ-score boven de 145 vast te stellen. In maart 2021 zal hierin, alvast voor de groep van 5- tot 10-jarigen, verandering in komen met de lancering van de KIQT+. Deze non-verbale IQ-test geeft bij deze leeftijdsgroep een betrouwbare meting van IQ-scores t.e.m. 170.  

De huidige intelligentietesten waarover we in het Nederlandstalige gebied beschikken, zijn niet ontwikkeld om hoogbegaafde personen te testen en al zeker niet om uitzonderlijke hoogbegaafdheid vast te stellen. UHB is echter meer dan een IQ-score boven de 145. 

Omdat deze personen soms bijzonder slecht te testen zijn, is expertise en ervaring nodig om hen te kunnen identificeren.

Wat typeert nu deze uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen en volwassenen? 

De woorden die deze doelgroep het best typeert zijn “intensiteit” en “complexiteit”.  Hun nieuwsgierigheid is onverzadigbaar, hun energiepeil extreem hoog, hun emotionele waaier zeer divers. 

Vanaf hun geboorte worden zij gedreven door een voortdurende leerhonger, een zoektocht naar diepe verbondenheid met anderen, een zeer uitgesproken nood aan autonomie, de behoefte om te creëren en een bijdrage te leveren aan de wereld.  Voor hen zijn deze zaken even onontbeerlijk en vanzelfsprekend als eten en drinken.  

Het is dus niet enkel en alleen hun uitzonderlijke cognitieve vermogen dat deze doelgroep typeert. Hun leven lang worden zij door hun manier van zijn, door hun extreme overgevoeligheden voor soms torenhoge uitdagingen geplaatst op het gebied van school/werk, relaties, zelfontwikkeling. We verwijzen tevens graag naar de theorieën van Dabrowski over overexcitabilities.

Uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen en jongeren doorlopen een asynchrone ontwikkeling. Ze kunnen 6 tot 12 jaar voorlopen op hun leeftijd (Gross 1993) en hebben omwille van de grote cognitieve vaardigheden en de hoge intensiteit geheel andere innerlijke ervaringen en een dieper bewustzijn. 

Deze asynchroniteit in combinatie met een niet aangepaste omgeving zorgen er helaas voor dat uitzonderlijk hoogbegaafden maar al te vaak onterecht een foute diagnose krijgen. 

Waar zitten de verschillen met “gewone” hoogbegaafden?

• Hun behoeften zijn nog extremer en de nood dat daaraan voldaan wordt is nog groter.
• Zij verwerken informatie veel sneller en met nog meer diepgang. 
• Zij ervaren door hun grote cognitieve voorsprong problemen op emotioneel vlak.
• Voor deze kinderen is het complexe simpel, maar tegelijk ook het simpele complex.
• Door hun complexe geest zijn UHB-kinderen van nature uit niet in staat zich te concentreren of zich in te zetten voor taken die cognitief niet uitdagend genoeg zijn.
• Zij zijn nog intenser in hun energie, emoties, sensitiviteit, intellectuele mogelijkheden, verbeelding.
• Zij voelen zich nog meer ‘anders’.
• Ze zijn zeer non-conformerend en autonoom.
• Zij ervaren een zeer grote nood aan ontwikkelingsgelijken.
• Een éénmalige versnelling binnen de schoolloopbaan is meestal onvoldoende.

Tegen welke problemen/uitdagingen lopen zij vaak aan?

• Het gevoel van eenzaamheid dat zij jaren met zich mee kunnen dragen terwijl zij zoeken naar die ene ontwikkelingsgelijke.  
• Het niet vinden van voldoende afwisselend, uitdagend en autonoom werk. 
• Het niet gepast kunnen omgaan met de in hun ogen domheid en incompetentie van anderen. 
• Het gevaar van zich compleet buiten de maatschappij te plaatsen en zich onverdeeld af te zetten tegen autoriteit. 
• Het ontwikkelen van (existentiële) depressies en/of identiteitscrisissen wanneer zij niet erkend worden in hun uniek zijn door zowel anderen als zichzelf. 
• De onwetendheid en de regelgeving binnen het onderwijs maakt het voor deze kinderen moeilijk tot bijna onmogelijk om onderwijs op niveau te krijgen.  

Tegen welke problemen lopen ouders en begeleiders van zulke kinderen aan?

• Er is weinig tot geen standaard opvoedingsadvies dat voor deze kinderen geldt.  
• Ze vragen meer autonomie dan de samenleving voorziet/toelaat voor hun leeftijd.
• Hun kalenderleeftijd sluit deze kinderen vaak uit van activiteiten die wel passen bij hun ontwikkelingsleeftijd. Het aanbod dat er wel is, is vaak duur of praktisch onhaalbaar (afstand, tijdstip,…). 
• Deze kinderen gaan vaak gebukt onder hun “anders zijn”, hun intense angsten en emoties, hun faalangst of extreem perfectionisme. Dit vraagt niet alleen veel van ouders, maar heeft ook een grote invloed op hun emotioneel welzijn. 
• De eenzaamheid die je voelt en het sociaal onbegrip waarmee je als ouder geconfronteerd wordt, kan je soms teveel worden. 

Hoe weet ik of ikzelf uitzonderlijk hoogbegaafd ben of dat mijn kind het is?

IQ-testen zijn niet altijd de beste manier om uitzonderlijk hoogbegaafde personen te detecteren. Faalangst, welbevinden, zelfvertrouwen, de opstelling van de vragen enz. maakt dat uitzonderlijk hoogbegaafden niet steeds als zodoende worden gedetecteerd. Informatie van de ouders over de ontwikkeling, observatie van en/of gesprek met de persoon zelf zijn onontbeerlijk. 

Daarnaast vergt het ook de nodige ervaring met en kennis over de doelgroep om uitzonderlijk hoogbegaafde personen te onderscheiden van de “gewone” hoogbegaafden (Silverman, 1995). 

Wanneer een uitzonderlijk hoogbegaafd persoon wordt getest door iemand met weinig tot geen ervaring met de doelgroep dan is de kans groot dat de resultaten verkeerd geïnterpreteerd worden en de persoon niet als uitzonderlijk hoogbegaafd wordt herkend. Dit kan nefaste gevolgen hebben. 

 

Waarom zet L-aTent bewust in op de begeleiding van deze doelgroep?  

De eigen uitzonderlijke hoogbegaafdheid van bepaalde teamleden alsook hun ervaring als moeder van uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen, maakt dat wij van heel dichtbij, naast de schoonheid, evenzeer de uitdagingen ervaren waar uitzonderlijk hoogbegaafde personen dagelijks mee geconfronteerd worden. 

Vanuit de noodzaak die wij zelf voelen en de tekorten die wij zien op het vlak van onderwijs, vrije tijd en begeleiding van deze groep mensen, willen wij graag ons steentje (zeg gerust rots) bijdrage aan het begrijpen, identificeren en ondersteunen van de emotionele, cognitieve, sociale ontwikkeling van deze kinderen en volwassenen. 

Dit doen we door wereldwijd onderzoek mee op te volgen en te delen, belangen te behartigen, mogelijkheden te bieden en in de nabije toekomst aparte flexibele leerpaden te ontwikkelen.

Wij zien het dan ook als onze missie om:

• ouders te ondersteunen bij het (h)erkennen van en het omgaan met deze karakteristieken bij hun kinderen;
• uitzonderlijk hoogbegaafde jongeren op weg te helpen bij het zichzelf beter leren kennen om zo vanuit een stevig zelfbeeld hun eigen weg te zoeken in het leven;
• hen te leren omgaan met de extra uitdagingen waar zij als asynchroon ontwikkelende uitzonderlijk hoogbegaafde puber tegenaan lopen; 
• volwassenen te ondersteunen bij vragen omtrent werk, relaties en zingeving die te maken hebben met hun (nog niet) (h)erkende uitzonderlijke hoogbegaafdheid; 
• elke uitzonderlijk hoogbegaafde persoon zichzelf laten zijn en foutieve diagnoses zoals ASS, ADHD, foutief ingeschaalde (te lage) begaafdheid te helpen voorkomen of uit de wereld helpen;
• de uitzonderlijk hoogbegaafde persoon inzicht te doen krijgen in zijn sterktes en krachten om die ten allen tijde trachten aan te wenden;
• onze eigen uitzonderlijke hoogbegaafdheid en de daarbij horende zoektocht in te zetten ten behoeve van de (h)erkenning en de ontplooiing van andere uitzonderlijk hoogbegaafde personen.