Hoogbegaafd of ontwikkelingsvoorsprong?

Elke kleuter ontwikkelt zich in sprongen. Een jong kind kan dus op bepaalde gebieden in de ontwikkeling even stil lijken te staan en dan ineens grote stappen maken. Of het kan zo zijn dat een kleuter ineens iets niet meer kan of  terug lijkt te gaan in zijn ontwikkeling. Zijn focus ligt dan waarschijnlijk even op een ander domein.  Dit is heel eigen aan de ontwikkeling van kleuters en niets om je als ouder zorgen over te maken.  

Er zijn ook jonge kinderen waarbij de voorsprong zeer groot is ( ≥ 7 maanden) en bij wie de voorsprong zich voordoet op meerdere domeinen tegelijkertijd. Op dat moment spreekt men van een ontwikkelingsvoorsprong. 

Een ontwikkelingsvoorsprong zegt niets over de  cognitieve mogelijkheden van een kleuter. Het wil alleen maar zeggen dat het kind op een bepaald moment een voorsprong heeft op een aantal domeinen. Geboortevolgorde, thuiscontext, geboortedatum enz. zijn factoren die mee aan de basis kunnen liggen van deze ontwikkelingsvoorsprong. 

Hoe maak je dan het onderscheid tussen een tijdelijke ontwikkelingsvoorsprong en een vanaf de geboorte reeds aanwezige hoogbegaafdheid? 

• Bij hoogbegaafde kleuters is deze voorsprong blijvend.
• Zij hebben een opvallende voorsprong in het denken:
• zij stellen zaken in vraag;
• zij gaan niet zomaar de juf of de groep volgen;
• zij maken contact met de wereld door te denken i.p.v. zich over te geven en te voelen.
• Vaak zie je bij deze kleuters een groot verschil tussen hun gedrag en kunnen thuis en op school. 

Hoewel de meeste experten en literatuur dus spreken over een ontwikkelingsvoorsprong op kleuterleeftijd en niet over hoogbegaafdheid, vinden wij deze term dus heel verwarrend voor zowel ouders, leerkrachten als professionals. De typerende kenmerken van de hoogbegaafde alsook de efficiëntere neurale verbindingen in de hersenen zijn vanaf de geboorte aanwezig. Waarom dan niet spreken over hoogbegaafde baby’s?   

Belang van vroegdetectie

Het is van essentieel belang om hoogbegaafdheid reeds op jonge leeftijd te signaleren zodat er preventief kan ingegrepen worden door tegemoet te komen aan de ontwikkelingsbehoeften op sociaal, cognitief, motorisch en  emotioneel gebied. Op deze manier heeft het hoogbegaafde kind de beste kansen om op een positieve en vlotte manier zichzelf te ontwikkelen en te ontplooien. 

Wanneer de hoogbegaafdheid niet wordt (h)erkend kunnen er zich in meer of mindere mate allerlei problemen manifesteren. We denken hierbij aan faalangst – identiteitscrisissen – onderpresteren – bore- en burn-out –  veelvuldige baanwissels – sociaal isolement – schooluitval – stress – psychosomatische klachten – zelfdoding(gedachten) – medische klachten …

Wanneer je deze signalen opmerkt, kan een onderzoek naar hoogbegaafdheid helpend zijn om kadering te geven aan het vastgestelde gedrag en/of het gevoel van anders zijn. Wanneer het kind of de volwassene dan een aanpak en aanbod krijgt dat passend is bij zijn hoogbegaafdheid dan zullen de symptomen gaandeweg verdwijnen.