WAT MET MISDIAGNOSES? 

Misdiagnoses komen helaas nog veel te vaak voor bij hoogbegaafden. Hoe valt dit te verklaren?

Proces dat vooraf gaat aan het stellen van een misdiagnose:

Eigenheid van de hoogbegaafde 

Het out-of-the-box denken, de grote nood aan autonomie, de overbeweeglijkheid en de overgevoeligheden van hoogbegaafden in het algemeen zijn maar enkele persoonlijkheidseigenschappen die de hoogbegaafde persoon maar ook zijn omgeving voor de nodige uitdagingen plaatst.

Hoewel deze eigenschappen door de maatschappij mogelijks gezien worden als eigenaardigheden, wil dit niet zeggen dat er sprake is van psychische stoornissen. Hoogbegaafde personen zijn immers anders in hun zijn, hun denken en hun handelen. Bij uitzonderlijk hoogbegaafde personen zijn deze eigenschappen nog meer uitgesproken waardoor zij nog meer afwijken van de norm. 

Mismatch met de omgeving 

Elke hoogbegaafde heeft nood aan een stimulerende en uitdagende omgeving waarin hij zijn leerhonger kan stillen, diepgang kan vinden in de relaties, zich begrepen voelt in zijn eigenheid enz. 

De meeste werkplaatsen, scholen, hobbyclubs e.a. zijn echter afgestemd op de noden (leerstijlen, aanbod, aanpak) van de gemiddelde persoon. Deze noden liggen vaak ver weg van de behoeften van de hoogbegaafde persoon. De hoogbegaafde persoon voelt zich niet goed en er volgt vaak  (on)bewust een reactie. 

De kans op misdiagnoses is veel kleiner wanneer er redelijkerwijs aan de sociale, emotionele en cognitieve noden van hoogbegaafden tegemoet wordt gekomen (National Association Of Gifted Children, 2020).

(On)bewuste reactie van de hoogbegaafde

Wanneer een mens of een dier zich in het nauw gedreven voelt, gaat hij reageren met een fight– flight- of freeze-reactie. Dit geldt ook voor de hoogbegaafde persoon. Wanneer hij zich in een niet passende omgeving bevindt, ervaart hij (veel) stress. Een hoogbegaafd kind kan zich dan gaan terugtrekken, ontwikkelt mogelijks psychosomatische klachten of gaat juist rebelleren en onaangepast gedrag vertonen. Hetzelfde geldt voor de hoogbegaafde werknemer. 

Rol van de hulpverlener

Wanneer een hoogbegaafd persoon klachten gaat vertonen zowel op school, thuis als op het werk, komen zij terecht bij de zorgleerkracht, het CLB, de (huis)arts of de psycholoog. 

Omwille van de gebrekkige kennis omtrent hoogbegaafdheid bij deze professionals, krijgen velen een foutieve diagnose opgeplakt. De reactie van de hoogbegaafde op de stress die hij ervaart wanneer hij zich niet in een gepaste omgeving bevindt, wordt  geïnterpreteerd als gedrag dat past binnen o.a. een ASS-, AD(H)D of ODD-profiel.

Hoogbegaafdheid wordt zelfs niet overwogen met alle nefaste gevolgen voor de persoon in kwestie: onnodig lijden, problemen met de identiteitsontwikkeling, het ontbreken van gepaste begeleiding, het onterecht toegewezen krijgen van medicatie. 

Daarnaast speelt ook de wildgroei aan psychiatrische diagnoses een rol ( J. Webb, 2006). Van 128 diagnoses in 1968 (DSM-III) bevat de recentste Diagnostic en Statistical Manual (DSM-V) nu al meer dan 539 stoornissen. 

Welke rol speelt L-aTent hierin?  

• Binnen onze praktijk willen wij mensen ondersteunen die een misdiagnose hebben gekregen. Samen met hen nemen wij hun eigenschappen onder de loep en plaatsen deze in het licht van hun vermoedelijke hoogbegaafdheid. 
• Door het geven van vormingen zetten wij ons actief in om onderwijzend personeel, hulpverleners en diagnostici bij te scholen omtrent hun kennis van hoogbegaafdheid. Zo proberen we de kans op misdiagnoses te verkleinen.  

WAT MET DUBBELDIAGNOSES ?

Ondanks het feit dat heel wat hoogbegaafde mensen verkeerdelijk een psychiatrische stoornis opgespeld gekregen hebben, toont onderzoek ook aan dat bepaalde psychiatrische stoornissen net vaker voorkomen bij deze doelgroep (J. Webb, 2006). 

De combinatie van hun uitzonderlijke talenten met hun onvermogen op andere domeinen, stelt hen voor grote uitdagingen. Soms blijven bepaalde stoornissen (bv. leerstoornissen) ook langer onder de radar omdat de hoogbegaafde deze vanuit zijn uitzonderlijke talenten langer kan compenseren en verbergen. 

Hoe gaat L-aTent te werk?

• Wij bieden inzicht in de wisselwerking tussen de hoogbegaafdheid enerzijds en de bijkomende diagnose(s) anderzijds. Zo wordt het voor de persoon duidelijk waarom hij, ondanks zijn duidelijk aanwezig potentieel, toch niet verder lijkt te komen of steeds tegen dezelfde zaken blijft aanlopen. 
• Wij leren hoogbegaafden, die een verhoogde kans hebben op verslavingen en/of depressie, de signalen bij zichzelf te herkennen en we reiken hen tools aan om ermee om te gaan.